10 Wereldprestaties die met boeken te maken hebben

Het is eind maart 2020 als ik de virtuele deuren van mijn boekwinkeltje De BoekWandelaar eindelijk kan openen. Twee maanden ervoor schreef ik De BoekWandelaar bij de Kamer van Koophandel in. Beiden zijn voor mij bijzondere prestaties. Iets wat ik al lange tijd wilde doen en werkelijkheid is geworden: een eigen boekwinkel!

Uiteraard zijn er mensen die uitzonderlijkere zaken hebben gepresteerd die te maken hebben met boeken. Het leek me aardig om een aantal van die wereldprestaties de revue te laten passeren.

1. Uitvinding van de boekdrukkunst: Johannes Gutenberg

Eerst en vooral moet hier natuurlijk de uitvinding van de boekdrukkunst genoemd worden.  Als de drukpers niet was uitgevonden, was De BoekWandelaar ook niet mogelijk geweest. De ontwikkeling van de boekdrukkunst heeft er voor gezorgd dat boeken op mechanische  wijze gedrukt konden worden.

Lange tijd dachten we dat onze landgenoot Laurens Janszoon Coster de uitvinder was, inmiddels zijn de meeste mensen ervan overtuigd dat de Duitser Johannes Gutenberg deze eer toekomt, in Europa. Hij deed zijn vinding alweer een hele tijd geleden, rond 1450. Eigenlijk moet je spreken van meer de uitvindingen, in het gehele proces van het drukken van teksten. Hij ontwikkelde een houten druk pers, losse letters die geschikte waren om te gebruiken in een pers en inkt die hiervoor geschikt was. Doordat het mogelijk werd om boeken op grote schaal te drukken, kwamen deze ook binnen het bereik van gewone mensen.

We kunnen ons nu niet voorstellen wat voor impact deze uitvinding voor de mensen in die tijd had. Waarschijnlijk is, in onze tijd,  alleen de introductie en verbreiding van het internet hiermee te vergelijken.

2. Eerste en meest gelezen gedrukte boek: De Bijbel

Het eerste en bekendste boek dat Gutenberg produceerde was de Gutenbergbijbel. Hiermee koos hij wel gelijk een behoorlijk lijvig werk uit, want deze incunabel of wiegendruk (boek dat gedrukt is voor 1501) telde ruime 1200 pagina’s. Door het grote aantal pagina’s werd deze bijbel in 2 banden uitgegeven. In die tijd werden er ongeveer 200 gedrukt en daarvan zijn nog 49 exemplaren te vinden op verschillende plaatsen in de wereld.

De bijbel: What’s in the name? De bijbel is het boek der boeken, het woord bijbel is afgeleid van het Griekse biblia dat boekjes betekent. De bijbel is samengesteld uit een collectie van verschillende “boekjes”.

Dit bekende boek blijkt een all time bestseller te zijn: na vele eeuwen voert het ook nu nog de lijst aan. Om te bepalen wat het meest gelezen boek is, wordt gekeken naar de verkoopcijfers. Van de bijbel werden er, volgens het Guiness Book of Records, wereldwijd ongeveer 5 miljard exemplaren verkocht. Of het boek dan ook daadwerkelijk het meest gelezen boek is, blijft natuurlijk de vraag. Veel mensen hebben een bijbel in huis, maar hebben ze die dan ook echt gelezen?

3. Bestverkopende auteurs allertijden:  Agatha Christie en William Shakespeare

Voor de een is dit een verrassing, voor de ander misschien iets wat hij of zij allang wist. Agatha Christie en William Shakespeare verkochten beiden, ieder afzonderlijk, ongeveer 4 miljard boeken. En daarom delen zij de eerste plaats als het gaat om bestverkopende auteur.

William Shakespeare (1564-1616) is de nationale dichter van Engeland en bekend om zijn toneelstukken en poëzie. Hij kan beschouwd worden als de grootste schrijver van Engeland. En tot op vandaag de dag vormen zijn komedies,  tragedies, en historische stukken de basis van vele theaterstukken, films en musicals. Denk bijvoorbeeld aan: Romeo and Juliet, Othello en A Midsummer Night’s Dream.

Agatha Christie (1890-1976), de koningin van de misdaad, kennen we van haar spannende verhalen met de wereldberoemde detectives Miss Marple en Hercule Poirot. Minder bekend is dat Christie ook poëzie en andere verhalen schreef. Het jaar 2020 is een bijzonder Agatha Christie jaar want dit jaar is het honderd jaar geleden dat ze haar eerste boek publiceerde: The Mysterious Affair at Styles (De zaak Styles).

4. Best betaalde en snelst verkopende schrijver: J.K. Rowling

En eindelijk is daar schrijfster Joanne Rowling, beter bekend als J.K. Rowling. Zij mag hier natuurlijk niet ontbreken. Met haar personage Harry Potter en zijn avonturen heeft ze vele records gebroken.

Met 500 miljoen verkochte exemplaren staat ze ook, net als haar hierboven genoemde collega’s Shakespeare en Christie op de lijst van best verkopende auteurs allertijden. In 1997 publiceerde ze haar eerste boek in de Harry Potter reeks: Harry Potter and The Philosopher’s Stone. In 2007 verscheen het zevende en laatste deel in deze serie: Harry Potter and The Deathly Hallows. Binnen 48 uur werden er 1,8 miljoen exemplaren van het boek verkocht. Elders in de wereld werden er binnen 1 dag nog eens 1,2 miljoen exemplaren verkocht. Haar jaarinkomen werd vorig jaar geschat op zo’n 85 miljoen euro. 

5. Grootste bibliotheek ter wereld

De grootste bibliotheek ter wereld bevindt zich in de Verenigde Staten: de Library of Congress. De bibliotheek fungeert als onderzoeksbibliotheek voor de Amerikaanse regering en wordt gezien als de nationale bibliotheek van het land, ook al heeft de bibliotheek officieel niet deze status.

Het idee om een bibliotheek te stichten ter ondersteuning van de regering kwam van president Madison in 1783. Het duurde echter nog tot 1800 voor de bibliotheek daadwerkelijk tot stand kwam toen president Adams een budget van 5000 dollar aanbood om boeken te kopen. Van dit bedrag werden in Londen 740 boeken en 3 wereldkaarten gekocht. De bibliotheek werd gevestigd in het nieuwe gebouw van het Capitool.

In 2020 is de collectie uitgegroeid tot meer dan 170 miljoen documenten waaronder o.a. boeken, foto’s, geluidsopnamen en films. Meer dan 39 miljoen boeken zijn gecatalogiseerd.

6. Grootste boek ter wereld

Het grootste boek ter wereld vinden we in Dubai, in de Verenigde Arabische Emiraten en is getiteld: Dit is Mohammed. Het is een bundeling van verschillende verhalen over het leven van de profeet Mohammed en zijn invloed op mens en maatschappij.

De afmetingen van het boek zijn 5 bij 8,06 meter, het heeft 429 pagina’s en weegt 1500 kg! Geen boekje dat je dus even op schoot neemt… In 2012 werd het boek onthuld door de Mshahed International Group die er met 50 mensen aan gewerkt heeft. Mocht je het boek willen lezen dan moet je naar de Arabian Centre Mall, een winkelcentrum in Dubai, waar het boek tentoongesteld wordt.

7.  Kleinste boek ter wereld

Om het kleinste boek ter wereld te kunnen lezen heb je een elektronenmicroscoop nodig. Het is namelijk een zogenaamd nanodocument van 0,07 bij 1 millimeter. Het boek  met de titel Teeny Ted from Turnip Town werd gepubliceerd door Robert Chaplin.

In het Nano Imaging Laboratory in Vancouver, Canada werd het boekje gemaakt door 30 microtabletten te graveren met een ionenstraal. Het is een officiële publicatie en heeft ook een eigen ISBN. Klein betekent in dit geval niet dat het boekje goedkoop is want het kost 15.000 dollar.

8. Oudste bibliotheek

Helaas zijn er veel oude bibliotheken in de loop van de tijd verloren gegaan, gelukkig zijn er ook nog veel bibliotheken die wel behouden zijn gebleven. Voor de oudste, nog bestaande bibliotheek moeten we afreizen naar de stad Fez, één van de vier koningssteden in Marokko.

Hier vinden we de Al Qarrawiyyin Universiteit en haar bibliotheek die gesticht werden in het jaar 859. De stichteres van de universiteit met bijbehorende moskee is Fatima al-Fihriya, de dochter van een rijke koopman uit Tunesië. Zij was zelf een van de eerste studenten van de universiteit. Haar diploma, een stenen tablet, is nog steeds te bezichtigen. Een paar jaar geleden, in 2016, is de bibliotheek in zijn geheel gerestaureerd.

9. Oudste uitgeverij

De Cambridge University Press bestaat sinds 1534 en is de oudste uitgeverij ter wereld. In 1534 besluit Henry VIII dat de universiteit van Cambridge het recht krijgt om boeken te drukken en te verkopen. ‘Books of all manner’ wel te verstaan, dit houdt in dat de uitgeverij alle soorten boeken dus ook de bijbel zou mogen drukken en publiceren. Dit roept enige weerstand op wat er mede tot geleid kan hebben dat het nog tot 1584 duurt voordat het eerste boek gepubliceerd wordt: Two Treatises of the Lord His Holie Supper (Twee verhandelingen van de Heer zijn Heilig Avond).

Vanaf het moment dat dit eerste boek gedrukt is tot nu toe is de universiteit boeken blijven uitgeven. Tot in de jaren 50 van de negentiende eeuw zijn dit hoofdzakelijk bijbels, gebedenboeken en andere christelijke publicaties. Daarna vindt er meer en meer een verschuiving naar de uitgaven van educatieve boeken.

In 1992 wordt een eigen boekwinkel geopend op de plaats waar de uitgeverij ooit begon. Hier wordt slechts een klein deel verdiend van de jaarlijkse omzet van 1,3 miljoen pond. Deze omzet wordt voornamelijk behaald door de meer dan 50 kantoren en de uitgave van 50.000 verschillende titels.

10. Oudste boekwinkel

Het is 1732 als Pedro Faure zijn boekwinkel opent aan de Rua Direita de Loreto in Lissabon. Daarmee is zijn winkel de oudste boekwinkel ter wereld. In 1742 zoekt hij samenwerking met een zakenpartner en noemen ze hun winkel Pedro Faure & Bertrand. Na de dood van Faure zet Bertrand de zaak voort met zijn broer en noemen ze de winkel Livraria Bertrand.