12 paden dwars door Europa / Blog

Een stukje geschiedenis

Zolang er mensen zijn, wordt er natuurlijk gewandeld. Eeuwenlang al trokken wandelaars door Europa om verschillende redenen. En hoewel er nieuwe middelen van transport kwamen de mens bleef zich al wandelend voortbewegen. In 1969 verzamelde een aantal verenigingen uit Duitsland, Zwitserland en Frankrijk die zich bezighielden met wandelpaden zich in Bazel in Zwitserland. Daar besloten zij om hun krachten te bundelen in een internationale organisatie en zo werd de European Ramblers Association (ERA) opgericht. De nieuwe organisatie wilde graag mensen met elkaar verbinden door het uitzetten en beheren van lange afstandspaden die door verschillende zouden lopen. Mensen zouden in vrijheid moeten kunnen lopen in Europa waarheen ze maar wilden. In 2022 bestond deze Europese associatie 50 jaar!

De ERA ging in 1969 met 5 wandelpaden. Een belangrijk onderdeel van het werk van de ERA is het mogelijk maken dat wandelaars de grensovergangen vrijelijk kunnen passeren. Eerder jaar sluiten zich weer nieuwe verenigingen en landen aan. En het wandelnetwerk breidt zich uit.

Echter pas sinds 1985 is een echt Europees wandelnetwerk daadwerkelijk mogelijk. In dat jaar werd het Verdrag van Schengen ondertekend, wat een vrij personenverkeer mogelijk maakt tussen de verschillende landen in de zogenaamde Schengenzone. Een verbinding tussen Oost en West wordt voor het eerst werkelijkheid. Wat politici niet lukte, lukte de ERA wel. De val van de Berlijnse muur in 1989 maakte verder uitbreiding van het wandelnetwerk mogelijk.

De ERA blijft zich ook nu nog steeds inzetten voor een uitbreiding en behoud van het Europese netwerk. Ook et behoud van natuur en cultuur en uitwisseling en het kweken van begrip en samenwerking tussen de volken van Europa zijn belangrijk van de associatie. Want dat zijn tot op de dag geen vanzelfsprekend zaken en zij, en wij zelf natuurlijk ook, zullen ons hiervoor moeten blijven inzetten.

Lange Afstand Wandelpaden (LAW) in Nederland

Wandelen is een grensoverschrijvende bezigheid. Wandelaars kennen geen grenzen. In Nederland kennen we een netwerk van Lange Afstand Wandelpaden (LAW). Een lange afstand wandelpad is een beschreven en gemarkeerde wandelroute van minimaal 150 kilometer lengte. Hiervan kennen we er 23 in Nederland. Ze verbinden verschillende delen van het land met elkaar. De paden vertellen ook verhalen over ons land, ze leren over geschiedenis, handel en natuur.

Deze lange wandelpaden zijn letterlijk grensoverschrijdend: een aantal van deze paden maakt deel uit en zijn verbonden over onze landsgrenzen met paden van het Europese wandelnetwerk. In Nederland worden de LAW beheerd door de Stichting Wandelnet.

Het Europees Wandelnetwerk van E-paden

De lang afstand wandelpaden in Europa vormen samen een uitgebreid wandelroutenetwerk. Ze lopen dwars door Europa van noord naar zuid van west naar oost en omgekeerd. Het netwerk omvat 70.000 kilometer en verbinden de uiterste hoeken van ons werelddeel met elkaar. In totaal zijn er nu 12 Europese wandelroutes, E-paths of E-paden genoemd en genummerd E1 tot en met E12. De paden zijn gemarkeerd volgens nationale en regionale gebruiken. Ook de bovenstaande blauwe borden zijn langs de paden te vinden.

De Europese wandelpaden nr. E1 tot en met E12: dwars door Europa

E1: Van de Noordkaap (Noorwegen) naar Sicilië (Italië) – 7210 kilometer - Het pad van veranderingen
De eerste wandelroute E1 begint aan de Noordkaap in Noorwegen loopt de E1 naar Palermo op Sicilië, in de Middellandse Zee. Met deze route leg je een hele afstand af in Noorwegen daarna vervolg je je weg naar Zweden. Via Denemarken, Duitsland, en Zwitserland kom je tenslotte aan op Sicilië in Italië. Op twee punten op de route moet je een oversteek maken over het water, de eerste keer is dat tussen Zweden en Denemarken over het Kattegat en de tweede keer is dat een oversteek van het Italiaanse vaste land naar het eiland Sicilië.

E2: Van Inverness (Ierland) naar de Côte d’Azur (Frankrijk)– 5.730 kilometer
Het startpunt van deze route ligt in het noorden: in het Ierse Inverness. VanuitIerland steek je het water over naar in Schotland. Aangekomen in het Verenigd Koninkrijk heb je op deze route 2 keuzes. Je vervolgt je weg via de oostelijke of de westelijke route. Ga je via de oostelijke route dat kom je uit bij Harwich en Hoek van Holland. Kies je hier om de westelijke route te volgen dan bereik je Dover en daarna Oostende. De twee verschillende takken van de route komen samen in België en gaan dan als één route verder via Luxemburg naar Frankrijk, Zwitserland en tenslotte weer naar Frankrijk en dan te eindigen aan de Franse kust: de Côte d'Azur.

E3: Van Santiago (Spanje) naar Istanboel (Turkije) – 8.880 kilometer
Het startpunt van dit wandelpad is in Santiago in Spanje . Na Spanje loop je via Frankrijk, Luxemburg, België, Duitsland, Tsjechië, Slowakije, Polen, Hongarije en Bulgarije naar Turkije. In Bulgarije zie je de Zwarte Zee al, waarna je een lange kustwandeling hebt naar het eindpunt Istanboel. Er wordt gewerkt aan een uitbreiding van de route met Cabo Sao Vicente in Portugal als startpunt.

E4: Van Santiago (Spanje) naar Cyprus – 12.300 kilometer
Deze meer dan tienduizend kilometer lange wandelroute doorkruist Europa van west naar oost. Net zoals de E3, begin deze route in het beroemde Santiago. Via de Spaanse kust loop je naar Gibraltar, waardoor je feitelijk ook Engeland aandoet. De route gaat verder via Frankrijk, Zwitserland, Oostenrijk, Duitsland, Hongarije en Bulgarije naar Griekenland. Vanaf daar kan je de boot nemen Kreta. En vanaf Kreta naar Cyprus, om daar de E4 af te maken.

E5: Van Bretagne (Frankrijk) naar Venetië (Italië)– 4.220 kilometer
Van de prachtige Bretonse kust in Frankrijk voert de E5 je naar het Italiaanse Venetië. Wat deze route ook typeert is dat je door verschillende prachtige steden komt, zoals Parijs, Dijon en Verona. Vanuit Frankrijk vervolg je de weg door Zwitserland, Oostenrijk, Duitsland, Oostenrijk en Italië.

E6: Fins Lapland naar Turkije – 6.030 kilometer
Vanuit het uiterste noorden in het Finse Lapland, maak je een prachtige start in Scandinavië. Zo blijf je een tijd in Finland en Zweden. In Finland kan je ervoor kiezen om de oostelijke of westelijke route te nemen of er uiteraard ook een ronde van te maken. Na de bootovertocht bij het Finse Turku naar Zweden, kom je via Stockholm en Malmö bij de Deense hoofdstad Kopenhagen. Vervolgens vervolg je de weg via Duitsland en Oostenrijk naar Slovenië of nog een stukje verder naar Kroatië. Vanuit Slovenië of Kroatië neem je de boot naar Griekenland. Er wordt nog onderzocht of een route via Albanië of eromheen gemaakt kan worden.

E7: Van de Portugees/Spaanse kust naar Hongarije– 6.370 kilometer
Het vertrekpunt van de E7 is Montfortinho in Portugal. Het pad brengt je vervolgens via de Portugese en Spaanse binnenlanden naar Andorra en verder naar de Frans-Italiaanse Cote d’Azur . Na Frankrijk en Italië ga je verder naar Slovenië om in Hongarije te eindigen.

E8: Ierland naar Turkije – 6.240 kilometer
Via Ierland en het Verenigd Koninkrijk kom je aan in Hoek van Holland. In Nederland loop je eigenlijk de LAW 6, ook wel het Grote Rivierenpad genoemd. Vervolgens ga je via Leerdam en Nijmegen de Duitse grens over naar Kleve. Na Duitsland vervolg je jouw wandelpad naar Oostenrijk, de grens van Tsjechië, Slowakije, Polen, Oekraïne, Roemenië en Bulgarije tot de grens van Turkije.

E9: Van Cabo de Sao Vicente (Portugal) naar Estland – 9.880 kilometer - Atlantische Oceaan en Baltische Zee Pad
In Portugal begin je in de kustplaats Cabo de Sao Vicente. De E9 heet niet voor niets European Coastal Path, want je loopt vrijwel de gehele wandelroute langs de kust. Vanuit Portugal loop je naar Spanje, Frankrijk (en eventueel Engeland), België, Nederland, Duitsland, Polen, Litouwen, Letland en uiteindelijk naar Estland.

E10: Finland naar Nice (Franrkijk)– 2.370 kilometer
Vanaf het meest noordelijke punt van Finland loopt de E10 dwars door Finland naar Helsinki. Vanaf daar neem je de boot naar Duitsland om vervolgens via Tsjechië en Oostenrijk naar Italië te gaan. De wandelroute eindigt in Nice aan de zuidkust van Frankrijk.

E11: Scheveningen (Nederland) naar de grens van Litouwen – 4.610 kilometer
De E11 is de oudste wandelroute van Europa. Al eeuwenlang liepen er handelaren en boodschappers over deze prachtige bosrijke route. In Nederland begin je bij het Kurhaus in Scheveningen. Vervolgens loop je door de prachtige parken van Den Haag en de koninklijke landgoederen in Wassenaar. De wandeltocht vervolgt de route via Leiden, Amersfoort, Deventer en via Oldenzaal naar de Duitse grens. In Duitsland passeer je onder andere Osnabrück en Berlijn. Na Duitsland ga je door Polen om vervolgens te eindigen bij de grens van Litouwen.

E12: Tarifa (Spanje) naar Salermo (Italië) –1.460 kilometer en in aanleg - Het Middellandse Zee pad
De E12 is de nieuwste E-route en deze is nog in aanleg. Momenteel loopt de route van het Spaanse Tarifa naar Gibraltar, Málaga, Alicante, Valencia en Barcelona. Na de Spaanse kust volg je de Franse kust en de binnenlanden om vervolgens de Italiaanse kust te ontdekken. En na een bezoek aan Cinque Terre ga je via Rome naar Napels en eindig je op dit moment nog in Salermo. Er wordt gekeken naar een uitbreiding van de route via Slowakije en Kroatië. In dat geval eindigt de route bij Dubrovnik. De lengte van de route zal dan ongeveer 1.800 kilometer zijn.

E-paden in Nederland

Zoals we al gezien hebben lopen verschillende delen van de E-paden door ons land. De E-paden maken hierbij gebruik van de Nederlandse Lange Afstandpaden (LAW).

Hier nog even een overzicht:

E-2: van Hoek van Holland naar Bergen op Zoom (LAW 5), via het Nederlands Kustpad.

E-8: het Nederlandse deel volgt het Grote Rivierenpad (LAW 6) van Hoek van Holland naar Kleve in Duitsland, over een lengte van 250 kilometer.

E-9: het Nederlands deel van dit pad volgt het Nederlands Kustpad (LAW5) in zijn geheel over een lengte van 750 kilometer van Zeeland tot de Waddenkust.

E-11: het Nederlandse deel van dit pad is het Marskramerpad (LAW 3), dat loopt van Scheveningen naar Bad Bentheim in Duitsland over een lengte van 355 kilometer.