Een ode aan de wandellust

Dit jaar is het 250 jaar geleden dat, een van de meest iconische schilders en tekenaars van de Romantiek, Caspar David Friedrich werd geboren in Duitsland. Zijn naam roept beelden op van dramatische landschappen, verstilde natuurtaferelen en figuren die verzonken zijn in een peinzende contemplatie. Friedrich schilderijen zijn een weerspiegeling van zijn liefde voor mystiek, natuur en landschap.

De romantiek van het wandelen

Caspar David Friedrich, geboren in 1774 in Greifswald gelegen aan de Oostzee, groeide op in een tijd waarin de natuur niet alleen werd gezien als een omgeving, maar ook als een bron van spirituele en intellectuele inspiratie. Voor Friedrich was wandelen niet zomaar een activiteit; het was een levenshouding. Zijn liefde voor de natuur dreef hem regelmatig naar de bossen, bergen en kustlijnen van Duitsland. Het was tijdens deze tochten dat hij zijn diepste gedachten over het leven, de dood, en de menselijke ziel ontwikkelde.

Zijn schilderij De wandelaar boven de nevelen (1818) (zie boven), toont een figuur die uitkijkt over een eindeloos landschap. Dit beeld is niet alleen een weerspiegeling van Friedrich zelf, maar van de Romantische idee dat de natuur een spiegel is voor de menselijke ziel. Door te wandelen in de natuur, stelde Friedrich zich open voor een diepere verbinding met de wereld om hem heen. Hij geloofde dat door fysieke beweging – het zwoegen over heuvels, het ademhalen van frisse lucht – de geest in staat was om te ontsnappen aan de dagelijkse beslommeringen en dichter bij het sublieme te komen.

Zwerven door landschappen en ideeën

Niet alleen wandelen, maar ook zwerven had een bijzondere betekenis voor Friedrich. Zwerven, zowel fysiek als mentaal, betekende voor hem een vrijheid van de beperkende structuren van de samenleving. Het gaf hem de ruimte om na te denken over grotere filosofische kwesties en de mysteries van het bestaan. De eenzaamheid die hij vaak opzocht tijdens zijn wandelingen door ongerepte landschappen, stelde hem in staat om zich volledig over te geven aan zijn gedachten en emoties. Dit zwerven leidde tot zijn diepgaande en soms melancholische benadering van kunst, waarin het sublieme en het mystieke centraal staan.

In zijn schilderijen kan men deze dwalende geest duidelijk zien. De geïsoleerde figuren die vaak in zijn werken voorkomen, staan voor het verlangen naar een hoger begrip, naar een waarheid die zich alleen openbaart aan degenen die bereid zijn om zichzelf te verliezen in de grootsheid van de natuur. Friedrich’s landschapsschilderijen zijn niet zomaar afbeeldingen van bomen, bergen en rivieren; ze zijn visuele gedichten die spreken over de reis van de ziel.

De rust in boeken

Naast zijn liefde voor de natuur, was Friedrich ook een gepassioneerd lezer. Boeken boden hem een toevluchtsoord waar hij zich kon verdiepen in de ideeën van de grote denkers van zijn tijd, zoals Immanuel Kant, Jean-Jacques Rousseau, en de romantische dichters Novalis en Heinrich von Kleist. De thema’s die hij vond in literatuur – de zoektocht naar betekenis, de relatie tussen mens en natuur, en de ongrijpbare aard van het bestaan – voedden zijn schilderijen en versterkten zijn artistieke visie.

Friedrich’s werk wordt vaak geassocieerd met het concept van Sehnsucht, een diep verlangen naar het onbereikbare. Dit idee, vaak besproken in de Romantische literatuur, is een terugkerend thema in zijn schilderijen. De verre horizon, het ontoegankelijke pad, en de mysterieuze nevelen die zijn landschappen vullen, spreken allemaal van dit verlangen naar iets dat net buiten ons bereik ligt. Boeken, met hun vermogen om werelden te openen die we nooit fysiek kunnen betreden, waren voor Friedrich een bron van eindeloze inspiratie en troost.

Een nalatenschap van stilte en reflectie

Caspar David Friedrich's werk toont zijn liefde voor wandelen, zwerven en reflectie. In een tijd waarin ons leven veelal gedomineerd wordt door snelheid en technologie, laten zijn schilderijen ons het belang zien van stilte, reflectie en tijd om  om de wereld om ons heen te verkennen. Zijn schilderijen nodigen ons uit om, net als hij, te wandelen door de natuur, te dwalen door onze gedachten en ons te verliezen in de pagina's van een goed boek. In Greifswald kun je de Caspar David Friedrich trail bewandelen. De route is ongeveer 15 kilometer en laat je de mooiste plekjes zien die de schilder zelf ook heeft aanschouwd en geschilderd.