156e geboortedag van Jac. P. Thijsse

Jac. P. Thijsse
Dit jaar vieren we de 156e geboortedag van Jac. P. Thijsse. Deze man heeft veel betekend voor het behoud van de natuur en voor de natuureducatie in Nederland. Hij was schoolmeester, schrijver en natuurbeschermer. Samen met, bevriend schoolmeester, Eli Heimans is hij oprichter van Natuurmonumenten. 

Nu ga ik er eens op uit
Deze maand verscheen er een nieuw boek over Jac. P. Thijsse: Nu ga ik er eens op uit. Het boek is samengesteld en verzorgd door de conservator van het Heimans en Thijsse archief, Marga Coesèl. Het resultaat is een prachtig hardcover boek. Het boek is samengesteld uit de dagboekaantekeningen van de jonge Thijsse toen hij onderwijzer was in Amsterdam. Het boek geeft een mooi beeld van zijn grote natuurkennis en laat ons de natuur zien van eind 19e eeuw in Nederland. Ook de tekeningen die Thijsse maakte in zijn wandeldagboeken zijn opgenomen in het boek. De extra informatie over het leven en werk van Thijsse maken het tot een interessant en waardevol boek. 

Levensverhaal
Op 25 juli 1865 wordt Jacobus Pieter Thijsse geboren in Maastricht. Hij zal het derde kind zijn in een gezin van uiteindelijk vier zonen. Zijn moeder is Catherina Johanna Priester en zijn vader is Jacobus Thijsse. Jacobus Pieter komt ter wereld in de Sint-Pieterskazerne omdat zijn vader werkzaam is als beroepsmilitair. In 1868 verhuist het gezin naar Grave. Ze betrekken een huis net buiten de stad aan de fortwal. Hier is veel ruimte voor de aanleg van verschillende tuinen. Zo heeft de familie een bloementuin, een moestuin en een aantal kindertuintjes. Waarschijnlijk is hier de liefde voor de natuur gezaaid en ontkiemd. Jaren later zal Thijsse hier het volgende over schrijven:

"den tuin bij ons huis, de oevers van de Maas, de heide bij Escharen en het aardige riviertje de Raam; mijn moeder, die met ons de bloementuintjes verzorgde; mijn vader, die een groot liefhebber was van hengelen en wandelen en ons dikwijls mee nam en ons ook, volgens de goedige gewoonte van dien tijd en van dat land, de vogelnestjes wees met de vergunning, de jongen uit te halen en op te voeden, wat soms zelfs gelukte."
— Thijsse 1940

In 1870 verhuist het gezin Thijsse naar Woerden. Hier gaat Ko, zoals Jacobus Pieter door zijn vriendjes genoemd wordt, voor het eerst naar school. Later zal hij zichzelf de naam Jac. P. toebedelen. Hij mag meteen in de 3e klas beginnen omdat hij thuis al lezen en schrijven heeft geleerd. De omgeving van Woerden is mooi en met enige regelmatig spijbelt Ko om lange wandelingen te kunnen maken. Het is 1877 als de vestiging Woerden wordt gesloten en het werk van vader Thijsse hier eindigt. Wederom verhuist het gezin voor vaders werk, ditmaal naar Amsterdam.

Ko gaat naar de kweekschool om onderwijzer te worden. Een interessant vak in het curriculum is het vak natuurlijke historie. Dit betekent een nieuwe stimulans om de natuur verder te bestuderen en het wakkert zijn enthousiasme voor de natuur en onderzoek steeds verder aan. Na het behalen van zijn akte wordt hij benoemd tot hoofd van de Fransche school in Texel. Hier trouwt hij met, zijn liefde van de kweekschool: Helena Christina Petronella Bosch. Thijsse woont graag op Texel, maar zijn vrouw heeft heimwee naar de stad waardoor ze weer terug verhuizen naar Amsterdam. 

In Amsterdam raakt hij bevriend met Eli Heimans, die ook schoolmeester is van beroep. Met hem deelt Thijsse zijn liefde voor de natuur en samen zullen zij zich sterk maken zij zich voor het behoud en de bescherming van de natuur. Als onderwijzers zetten ze zich ook graag in voor natuureducatie. Samen zullen ze vele boeken schrijven met de flora en fauna in Nederland als onderwerp en zullen ze ook verschillende natuurorganisaties oprichten. Als de gemeente Amsterdam in 1905 het Naardermeer aanwijst als toekomstige vuilstortplaats komen de schoolmeesters in actie om dit te voorkomen. Om te voorkomen dat het natuurgebied verloren gaat besluiten ze om het gebied op te kopen. Hiervoor wordt de Stichting tot Behoud van Natuurmonumenten in het leven geroepen. De stichting wordt door zoveel burgers gesteund dat in 1906 het hele natuurgebied Naardermeer gekocht kan worden. Het eerste natuurmonument in Nederland is een feit. 

De bekendste boeken van Thijsse zijn zijn vogelboeken en de zogenaamde Verkade-albums. Zijn vogelboeken waren interessant voor de gewone burgers maar werden ook gelezen door ornithologen. In 1904 wordt Thijsse benaderd door koek- en snoepfabrikant Verkade voor een reclame actie. De vraag is of hij de teksten wil verzorgen van de natuuralbums die Verkade wil uitgeven. Verkade verpakt losse gekleurde plaatjes bij beschuiten en koekjes. Deze plaatjes kunnen vervolgens in de albums worden geplakt. In eerste instantie twijfelt hij of hij mee moet doen met een reclame actie maar hij accepteert het aanbod. Het verzamelen en plakken van de plaatjes wordt een groot succes. Er verschijnen tot 1938 in totaal 30 verschillende albums over de natuur, hiervan zal Thijsse er meer dan de helft schrijven, waaronder het album Het Naardermeer (zie bovenstaande illustratie). De albums worden nog diverse malen herdrukt, uiteindelijk worden er meer dan 3 miljoen exemplaren gedrukt en ongeveer 30 miljoen plaatjes. Door de Verkade albums verwerft Thijsse grote bekendheid. 

Thijsse overlijdt in 1945 op 79-jarige leeftijd in Overveen. Maar tot op de huidige dag komen we zijn naam regelmatig tegen: er zijn scholen, plantsoenen en straten naar hem vernoemd. In Amstelveen is ligt het Dr. Jac. P. Thijsse park, in het wandelboek Dwalen door betoverend heemgroen vind je een wandeling door dit prachtige park.

Boeken van en over Jac. P. Thijsse bij De BoekWandelaar