Alle(r)heiligen

In de Katholieke Kerk is 1 november traditiegetrouw de dag waarop alle heiligen worden herdacht. Deze gedenkdag wordt Allerheiligen genoemd. Heiligen zijn mensen die door hun gedrag en levenswandel een voorbeeld zijn voor gelovigen. Ze treden ook op als beschermheer of -vrouwe voor bepaalde groepen vaklieden. Ze worden beschermheilige of ook wel patroonheilige genoemd. Beroepsgroepen hebben vaak ook hun eigen heiligen. En zo zijn er nog ook heiligen die zich ontfermen over ons: de bibliofielen, bibliothecarissen, wandelaars, pelgrims, lezers, boekhandelaren... Een veilig idee? Wie zijn deze heiligen dan wel?

Sint Laurentius van Rome

Sint Laurentius van Rome wordt geboren rond het jaar 225 na Christus in Spanje. Laurentius trekt naar Italië om daar in de kerk te dienen. Laurentius gaat aan het werk als aartsdiaken bij Paus Sixtus II. In deze functie is hij verantwoordelijk voor de administratie, het beheer over de giften die binnenkomen voor de armen en de heilige boeken van de kerk. 

Het is juist in deze tijd dat de christenvervolgingen plaatsvinden in Rome. De rechten van de christenen worden door keizer Valerianus steeds verder ingeperkt. Zo wordt hen het recht van vergadering ontnomen, worden hun kerken gesloten en komt er een verbod op het gebruik van hun eigen begraafplaatsen. Geheel tegen deze verboden in draagt Paus Sixtus II toch een mis op. Samen met vier van zijn zeven diakens wordt hij ter dood gebracht.

Laurentius wordt niet gedood maar wel gevangen genomen. Hij wordt gesommeerd alle schatten van de kerk te verzamelen en bij de keizer in te leveren. Hier toe behoort het goud- en zilverwerk van de kerk, het geld dat is ingezameld voor de armen en de alle boeken. Laurentius vraagt drie dagen om alle schatten van de kerk te verzamelen. Dat doet hij ook, maar verdeeld deze vervolgens onder de armen tot dat hij niets meer over heeft. Met een grote groep arme mensen presenteert hij zich daarna bij de paus en zegt hem dat deze mensen de ware schatten van de kerk zijn. De keizer gelooft hem niet en geeft opdracht om Laurentius te martelen om te weten te komen waar alle rijkdommen zijn gebleven. Laurentius wordt op een een rooster boven het vuur gefolterd maar hij laat niets los. Hij sterft aan deze foltering of door onthoofding. Zijn naamdag wordt gevierd op, zijn vermoedelijke sterfdag, 10 augustus. In zijn geboorteland Spanje is Laurentius, vooral in de Middeleeuwen, een belangrijke heilige. Filips II liet in Madrid het Escorial paleis bouwen in de vorm van een rooster en bracht in dit gebouw een grote bibliotheek onder, die nog steeds bestaat. 

Laurentius is de beschermheilige voor de bibliothecarissen en de boekhouders omdat hij binnen de kerk de zorg voor de boeken en de financiën. Ook hij beschermheilige van alle mensen die met vuur werken: bijvoorbeeld de bakkers en de brandweerlieden. Verder is hij de patroon van de stad en het bisdom Rotterdam. De kathedraal is naar hem vernoemd: Laurentius- en de Elisabethkathedraal. Hij is patroon van de stad Alkmaar waar de Grote Kerk naar hem vernoemd is. Gewoonlijk wordt Laurentius afgebeeld met een boek en een rooster. 

Sint Isidorus van Sevilla

Geschilderd door Bartolomé Murillo in 1655

Sint Isidorus is geboren in 560 in de stad Cartagena in Spanje. We horen voor het eerste van zijn daden rond het jaar 600. Isidorus is een telg van een welgestelde familie met veel geestelijken. Twee van zijn broers zijn bisschop en een zus is stichteres van een klooster. Isidorus volgt één van zijn broers op als bisschop van Sevilla. Spanje heeft op dat moment te lijden onder de bezetting van de Visigoten. Maar Isidorus weet de Visigotische koning Reccared I te bekeren tot het katholicisme. 

Bisschop Isidorus wil het katholicisme verder verbreiden en zet zich in daarom in voor de scholing van priesters. Hij zorgt er voor dat er seminaries komen bij alle kathedralen. Grieks, Hebreeuws, Latijn worden verplichte leerstof. Daarnaast stimuleerde hij het bestuderen van recht en geneeskunde. 

Isidorus is bekend geworden als schrijver van naslagwerken. Zijn bekendste werk een encyclopedie bestaande uit 20 delen genaamd de Etymolgiae. Deze werd zogenoemd omdat ieder deel begon met een verklaring van de herkomst van het woord, de etymologie. De meest uiteenlopende onderwerpen werden in de encyclopedie behandeld. Daarnaast schrijft hij verschillende woordenboeken. Ook schrijft hij veel werken met theologie, taalkunde en natuurhistorie als onderwerp. Isidorus was een begenadigd spreker en schrijver.

Het zal je niet verbazen dat Isidorus de beschermheilige is geworden van de catalogus. En...vanaf 2005 is hij ook beschermheilige van het internet door zijn grote kennis over veel verschillende onderwerpen. De heilige wordt meestal afgebeeld met de volgende attributen: een boek, een inktpot en een ganzeveer. Een pc of laptop heb ik nog niet gezien...

Isidorus sterft op 4 april 636. In 1589 wordt hij heilig verklaard en zijn sterfdag, 4 april, wordt zijn naam- of feestdag. 

Beschermheiligen voor wandelaars en pelgrims

Mensen die zich verbonden voelen met een bepaalde heilige kunnen een tocht maken naar een plaats die belangrijk in het leven was van de heilige of waar zich nog relieken (overblijfselen van een heilige of voorwerpen die een heilige heeft aangeraakt) bevinden. Veel mensen maken zo'n tocht, een pelgrimage vaak te voet.

Pelgrims kunnen diverse redenen hebben om een pelgrimstocht te gaan ondernemen. Ze hopen tijdens de tocht een spirituele ervaring te hebben en willen nadenken over het geloof in hun leven. Mensen gaan ook omdat ze graag benieuwd zijn naar de ontmoetingen met anderen onderweg en hopen ook meer te leren over cultuur en geschiedenis. Weer een ander is graag wandelend onderweg en wil graag de natuur ervaren. Of door de tocht een onderzoek doen naar het eigen voelen en kunnen. 

Sint Bona van Pisa

Sint Bona van Pisa leefde van 1156-1207, zij beschouwde haar hele leven als een pelgrimstocht. Haar eerste pelgrimstocht maakte ze naar vader die als kruisvaarder streed bij Jerusalem. Na deze tocht ging ze op pelgrimage naar Santiago de Compostela. Dat deed ze niet alleen, ze nam een grote pelgrims mee die ze helemaal naar Santiago leidde. Een lange en gevaarlijke tocht van 1000 kilometer. Na haar succesvolle eerste tocht werd ze aangesteld als officiële gids. Negen keer volbracht ze de tocht zonder moeilijkheden. De tiende keer werd ze ziek, ze wist de tocht af te maken maar stierf bij haar terugkeer in Pisa. Kort daarna stierf ze in de kerk van San Martino waar ze een kamer had. En tot op de dag van vandaag is haar lichaam, dat geconserveerd is gebleven, daar te zien. 

Haar feestdag wordt gevierd op 29 mei. Ze wordt beschouwd als de patroonheilige van de reizigers, gidsen en pelgrims. In 1962 werd ze ook nog eens patroonheilige van de stewardessen. 

Jakobus de Meerdere

Jakobus de Meerdere was één van de twaalf apostelen van Jezus. De schrijver van de Brief van Jakobus in de Bijbel is de broer van Jezus. Hij wordt Jakobus de Mindere genoemd. Dit even als verklaring voor de naam. Maar Jakobus de Meerdere kennen waarschijnlijk allemaal beter als Santo Iago zijn Spaanse naam of wel Santiago.

Zijn feestdag wordt gevierd op 25 juli. Het attribuut dat hij bij zich draagt waaraan we hem kunnen herkennen is de schelp van de grote mantel of Sint-Jakobsschelp. Vaak heeft hij ook een staf bij zich, het attribuut van de pelgrim. Waarschijnlijk heeft hij een schelp als attribuut gekregen omdat hij visser was. 

Sint Jakobus wordt in Spanje gezien als een held. Volgens de overlevering zou hij in 844 Koning Ramiro I te hulp zijn gekomen in een veldslag tegen de Moren. Hij doodde alle Moren zodat de veldslag gewonnen werd. Sindsdien staat Sint-Jakobus in Spanje ook bekend als Matamoros, de Morendoder. Een beetje twijfelachtig eer voor een heilige want van heilige zou je verwachtten dat ze zachtmoedig zijn en contemplatief...

Sint Jakobus is de patroonheilige van Spanje en van de pelgrims. Daarnaast van verschillende beroepsgroepen waaronder ruiters, soldaten en hoedenmakers. 

Zijn heiligen iets van het verre verleden? Het klinkt misschien behoorlijk modern en hip als patroonheilige bent van het internet. Maar toch leefde deze mensen eeuwen geleden. Blijkbaar worden ze vandaag nog steeds geëerd en gewaardeerd voor hun goede daden en religieuze houding. Zeker in dze tijd waarin we nu leven is het misschien goed als we wat meer zouden proberen om ook bekend te worden om onze goede daden. En dat hoeft niet allemaal zo groots te zijn... Gewoon proberen op afstand, elkaar wat meer nabij te zijn. Ruimhartig zijn naar elkaar, met alles wat je in je hebt. Gewoon iets kleins, aandacht voor elkaar. Dan kunnen we misschien met z'n allen voor elkaar een beetje heilig zijn. 

Boeken over heiligen en pelgrimage bij De BoekWandelaar