Stinzenflora in Nederland / Blog

Foto: Ennemaborg in Midwolda met de stinzenflora in bloei, Handscarf, 2011

De naam stinzenflora

Stinzenflora zijn verwilderde sierplanten die je kunt vinden in de tuinen van stinzen, kastelen, borgen en havezates. De bloemen van de planten zijn erg kleurrijk. De planten komen van origine niet of nauwelijks voor in Nederland. De term stinzenflora werd voor het eerst gebruikt in 1932 door de bioloog en leraar Dr. Jacob Botke. De meeste stinzenplanten zijn bolgewassen.

Geschiedenis van de stinzenflora

Oorspronkelijk komen deze planten voor in Midden- en Zuid- Europa. Aan het einde van de 18e eeuw nam de populariteit toe van deze planten onder invloed van de Engelse landschapsstijl. Volgens deze stijl worden de planten aangeplant om ze vervolgens te laten verwilderen. In het vroege voorjaar bloeien de planten en dat doet de tuinen mooi opfleuren.

Het woord stinzenflora is afgeleid van het woord stins. Een stins is een Friese adellijke buitenplaats. Het Friese woord stins verwijst naar stenen huis, niet iedereen kon zich vroeger een stenen huis veroorloven, denk aan het begrip steenrijk. En het is juist daar bij de stinzen dat de sierplanten gezien worden. Stinzenflora zijn dus verwilderde sierplanten die je kunt vinden in de tuinen van edelen en notabelen, de tuinen bij stinsen, kastelen, borgen en havezates.

Soorten stinzenplanten

De bekendste stinzenplanten zijn waarschijnlijk de sneeuwklokjes en de krokussen. Maar er zijn veel verschillende stinzenplanten. Andere welluidende namen zijn: lenteklokje, Haarlems Klokkenspel en Gevulde Bosanemoon. De BoekWandelaar zit hier onder een zestal stinzenplanten in het zonnetje.

Winterakoniet, bloeiperiode januari-maart

De Winterakoniet (Eranthis hyemalis) is een voorbeeld van een plant die niet zoveel voorkomt als het sneeuwklokje. Dit omdat de Winterakoniet wat meer noten op haar zang heeft. Zo geeft ze de voorkeur aan goede voedingsbodem waarvan de klei en het zand in de juiste verhoudingen voorkomen en mag de grond niet te nat of te droog zijn. De bloem komt als een klein geel klein bolletje boven de grond. Daarna ontvouwt zich een prachtige gele bloem. De winterakoniet is verwant aan de boterbloem en is oorspronkelijk te vinden in Frankrijk, Italië en in landen van de Balkan.

Bekijk de Winterakoniet in een filmpje van Flora van Nederland.

Sneeuwklokje, bloeiperiode januari-maart

Het Gewone Sneeuwklokje (Galanthus Nivalis) is van nature te vinden in het Middellandse Zeegebied (Spanje en de Pyreneeën) en in het Midden-Oosten. Sneeuwklokjes kunnen goed tegen te kou, dat zie je terug in hun naam. De bloemen breken in koudere streken door de sneeuw heen om te bloeien.

Er wordt beweerd dat het Sneeuwklokje een magische en geneeskrachtig werking heeft in de Odyssee van Homerus. De held Odysseus zou hierin het Sneeuwklokje gebruiken als tegengif tegen de vergiften van de godin Circe. Ook zou het Sneeuwklokje een positieve invloed hebben op de ziekte van Alzheimer.

Bekijk het Sneeuwklokje in een filmpje van Flora van Nederland.

Bonte Krokus, bloeiperiode februari-juni

De Bonte Krokus (Crocus Vernus) is gekomen van de alpenweiden uit het Midden-en Zuiden van Europa. In Friesland wordt de krokus ook wel Krookje genoemd. De krokus is wit met paars of paars. De gele krokus hier is een is kruising van verschillende soorten en wordt ook wel Hollandse gele krokus genoemd.

Vanaf de jaren '70 kennen we in Nederland de Krokusvakantie, over die naam zijn we het niet allemaal eens want voor veel mensen is het gewoon de voorjaarsvakantie of carnavalsvakantie.

Hartbladzonnebloem, bloeiperiode mei-juni

De Hartbladzonnebloem (Doronicum pardalianches) wordt in Friesland niet tot de stinzenplanten gerekend, maar in Groningen en Oost-Friesland wel. De Hartbladzonnebloem wordt ook de voorjaarszonnehoed of voorjaarszonnehoed genoemd. De bloem komt van nature voor in het Midden en Zuiden van Europa. In Nederland kan deze bloem als zeldzaam worden beschouwd.

De groene bladeren zijn al vroeg in het jaar te zien maar pas later komen de mooie, gele bloemen te voorschijn.

Vingerhelmbloem, bloeiperiode maart-april

De Vingerhelmbloem (Corydalis Solida) wordt ook wel voorjaarshelmbloem of vogeltje-op-de-kruk genoemd. De naam Vingerhelmbloem dankt de plant aan de vingervormige, roze bloemen die eruit zien als vingers. Deze plant vindt zijn natuurlijk habitat ook in het Midden- en Zuiden van Europa maar ook in Nederland: in Zuid-Limburg.

Bekijk de Vingerhelmbloem in een filmpje van Flora van Nederland.

Turkse Lelie, bloeiperiode juni-juli

De Turkse Lelie (Lilium Martagon) is een laatbloeier onder de stinzenplanten: in de maanden juni en juli. De bloem komt voor in grote deel van Europa en Azië. In Nederland is het een zeldzame plant. De lelie dankt haar naam en de vorm die mensen in de bloem menen te zien: een Turkse tulband.

Waar kun je stinzenplanten zien?

Stinzenflora vind je vooral op adellijke buitenplaatsen in Friesland maar ook in de andere noordelijke provincies: Groningen en Drenthe. Ook in andere provincies kun je de stinzenbloemen en -planten bewonderen op landgoederen en rond kastelen, maar ze zijn toch met name te vinden in de noordelijke helft van Nederland. Ook in Duitsland vind je stinzenflora. Meer weten over stinsenflora en weten wanneer en waar welke stinsenplanten te zien zijn? Kijk dan eens op de website van Stinzenmonitor. Op zoek naar een leuke wandelroute langs de mooie stinzenflora? Bekijk dan onderstaande wandelgidsen.